Een tijdje geleden kwam ik in de nieuwsbrief van uitgeverij Atlas Contact het boek Een zee van ruimte tegen, van Lara Billie Rense. Nu luister ik ontzettend veel Radio 1 – dus toen ik las over dit boek, dacht ik ‘dit wil ik lezen.’ Na het lezen vind ik eigenlijk dat iedereen dit boek moet lezen. Omdat het zo’n ontzettende genuanceerd verhaal is, dat voor mij echt een eyeopener is geweest. Hiervan getuigen de vele ezelsoren die ik maakte in het boek.
Ezelsoren: heiligschennis of juist niet?
Want dat doe ik in een fysiek boek, als ik een zin of een deel van de tekst nog eens wil nalezen; een ezelsoor maken. Dit doe ik eigenlijk al zo lang als ik me kan herinneren, zowel in fictie als in non-fictie. Vroeger al in bibliotheekboeken en nee, daar was ik echt niet de enige in, je kon zo volgen waar mensen gebleven waren met lezen. Natuurlijk haalde ik de ezelsoren weg voor ik het boek inleverde. Dat doe ik nu meestal ook voor ik een boek in een minibieb achterlaat. Deze praktijk zorgt er overigens ook voor dat ik meestal geen boeken van anderen wil lenen – bang als ik ben dat ik het boek niet in dezelfde conditie teruggeef als waarin ik het geleend heb. Een ezelsoor is immers zo gemaakt …
Ik deed een mini-onderzoekje op Instagram – in mijn story’s stelde ik de vraag of fysieke lezers wel of geen ezelsoren hebben in hun boeken. Wat bleek? De helft vond het heiligschennis, een kwart maakt ezelsoren als er geen boekenlegger voor handen is en het laatste kwart heeft boeken vol met ezelsoren. Voor de statistieken: er waren ruim 40 antwoorden.
En ja – je mag hieronder ook zeker nog jouw mening geven 😉
Een lange weg
Maar waar gaat Een zee van ruimte dan over, waarom maakte ik zoveel ezelsoren? In dit boek neemt Lara Billie Rense je mee op diens reis, een reis die niet lineair loopt maar vele kronkels kent. Van jongs af aan merkt Lara Billie dat die anders is. Het ongemak van naar de vrouwentoilet moeten, van jurken of rokken dragen en van meisjesspeelgoed. Het is een lange weg naar het moment waarop die besluit voortaan als Lara Billie en als non-binair en die door het leven te gaan. In Een zee van ruimte – Notities van een tussenmens vertelt Lara Billie over die lange weg.
Rense doet dit op een heel subtiele manier, maar wel een die je confronteert met je eigen standpunten en gedachten en van je vraagt om anders te gaan denken. Het boek bevat herinneringen, maar ook heel veel verwijzingen naar andere personen en hun proces en meningen. Een zee van ruimte is geen roman, maar Lara Billie schrijft wel ontzettend fijn en heel beeldend waardoor je meegenomen wordt in diens verhaal, een beetje alsof je meedeint op de golven. Daarmee vind ik het ook lastig om dit boek als non-fictie te karakteriseren, maar juist dat is eigenlijk ook wel heel passend. Want waarom zou het het een of het ander zijn, waarom kan het geen tussenvorm zijn?
Laat de tegenstellingen gaan, wees zacht
Af en toe had ik het idee dat die direct tegen mij sprak – met name in de stukken die gaan over wat we verliezen als we niet meer binair, dus alleen in mannen en vrouwen, denken. Als je dat lukt, als je dat zwart-wit denken los kan laten, dan biedt dat ontzettend veel ruimte.
‘Tussen begrijpen en niet begrijpen zit zoveel ruimte. Net zoals tussen man en vrouw, tussen ja en nee, tussen zwart en wit en zelfs tussen woorden, tussen ademhalingen en gedachten in. In die ruimte wil ik zijn, die wil ik bij me dragen.‘
Een zee van ruimte – pagina 240
En Lara Billie stelt terecht de vraag wat je eigenlijk gaat missen als je het niet loslaat. Met name de stukken die gaan over de genderneutrale toiletten kwamen bij mij binnen. Want ja – ik heb me daar ook ontzettend over op lopen winden. Al vind ik het inmiddels een overtrokken, kleinzerige reactie.
Het gevoel dat ik hier eerder kreeg was toch het gevoel van ‘je moet het nu omarmen, je mag het niet lastig vinden.’ Terwijl Rense in diens verhaal juist laat zien dat je best even mag wennen, dat het niet gek is als je toch een keer twijfelt over een aanspreekvorm. Vooral als Lara Billie schrijft over diens moeder zorgt dat bij mij even voor een snik. Je krijgt het gevoel ‘je hoeft het niet in een keer allemaal te begrijpen, maar geef mij ruimte en dan geef ik jou die ook.’ Een oproep voor zachter zijn voor elkaar, meer begrip en dat is heel welkom in deze tijd.
‘Alsof we het meest essentiële verliezen als samenleving met gendervrije toiletten. Alsof gender non-conformisme de ondergang van het avondland inluidt en er niets te verbeteren vat aan een beschaving die met onderdrukking, ongelijkheid, vervuiling en racisme tot stand is gekomen.’
Een zee van ruimte – pagina 217
Herkenbare zoektocht
Een zee van ruimte gaat over veel meer dan de zoektocht van Rense. Het gaat om hoe we als mensen zwart-wit makkelijker vinden dan alle tinten grijs, over onze verhardende maatschappij en over de zoektocht naar jezelf. Tenminste, voor mij – ik herkende veel van de twijfels en strijd van Rense en dat als blanke, heteroseksuele vrouw. De zoektocht naar het antwoord op de vraag ‘wie ben ik’ of ‘wie wil ik zijn’ komt heel duidelijk naar voren. En eigenlijk is dat een universele vraag. Ik vind het een ontzettend dapper boek, jezelf zo bloot geven met al je twijfels is ongetwijfeld niet makkelijk. Maar ik hoop dat Lara Billies boodschap ver zal rijken. Ik zal in ieder geval nooit meer zeuren over genderneutrale toiletten, of over het uitbreiden van hij/zij met die.
Nog even terug naar die ezelsoren
Ik realiseerde me namelijk twee dingen. Het eerste is dat ik dit niet in mijn mooie edities doe. Zo heb ik recent een uitgave van Harry Potter gekocht waarin ik echt nooit een ezelsoor zou maken. Wat eigenlijk aantoont dat dit voor mij geen leesboek is – klinkt vreemd toch?
Het tweede is dat ik terwijl ik dit allemaal bedacht en schreef, me realiseerde dat het lezen van een fysiek boek daarom toch fijner is dan een e-book. Want hoewel je daarin ook highlights schijnt te kunnen maken, weet ik niet hoe je dat doet en is het daarmee lastig om terug te lezen fragmenten op te slaan. Ik heb wel eens een foto gemaakt van een zin, maar dat is toch anders. Dus misschien ga ik toch proberen weer wat vaker een fysiek boek te lezen.
0 reacties